ลักษณะพื้นฐานของคนยุคศตวรรษที่ ๒๑

บทที่ ๑: ลักษณะพื้นฐานของคนยุคศตวรรษที่ ๒๑

ครูกับนักเรียนเคยทำงานร่วมกันมาแล้ว ๑ เทอมเรายังไม่ได้เรียนรู้เกี่ยวกับหลักการทำงานที่ถูกต้อง ปีนี้นักเรียนโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่มากขึ้น และควรเรียนรู้เกี่ยวกับสิ่งเหล่านี้เพื่อเป็นรากฐานในการทำงานในอนาคต เรามาลองดูกันว่าจะทำได้ตามกระบวนการไหม

การทำงานเป็นพื้นฐานของการดำรงชีวิต ซึ่งมีทั้งงานเพื่อช่วยเหลือตนเอง ผู้อื่น สังคมและงานที่ทำเป็นอาชีพเพื่อสร้างรายได้  การปฏิบัติงานต่าง ๆ จะช่วยฝึกให้เรารู้จักช่วยเหลือตนเอง ครอบครัว และสังคม นักเรียนมีครอบครัวที่มีฐานะ มีคนทำงานบ้านและอื่นๆ แทนจึงอาจจะไม่เห็นความสำคัญของงานเหล่านี้  แต่เราต้องไม่ปล่อยให้ความเพียบพร้อมมาทำให้ความสามารถในการทำงานของเราลดลง   พึงระลึกไว้เสมอว่า ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน หรือ ค่าของคนอยู่ที่ผลของงาน ดังนั้นศาสตร์ของวิชานี้ ควบคู่ไปกับศิลป์ในฝีมือของตนด้วย 

การทำงานเพื่อการดำรงชีวิตมีความสำคัญ  ในยุคศตวรรษที่ ๒๑ ที่โลกมีการเปลี่ยนแปลงมากมายอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน นักเรียนจำเป็นต้องเตรียมตัวให้พร้อมเพื่อที่จะรับมือกับการเปลี่ยนแปลงเหล่านั้นด้วยการพัฒนาทักษะ ๔ กลุ่มที่จำเป็น 

1. การสั่งสมความรู้ในสาระหลักๆ โดยจะต้องประยุกต์กับสถานการณ์ปัจจุบัน ไม่ใช่เป็นการเรียนแบบท่องจำทฤษฎี หรือการอ่านเฉพาะความรู้ในตำราเท่านั้น  แต่ต้องมีความรู้รอบตัวจากการติดตามข่าวสาร และเหตุการณ์จริง
• ภาษา: อย่างน้อยภาษาแม่ และภาษาอังกฤษ และถ้าจะให้ดีคือมีภาษาที่ ๓ ด้วย โดยเน้นความเชี่ยวชาญของการอ่าน (จนเกิดความเข้าใจ)
• คณิตศาสตร์ การคิดอย่างเป็นตรรกะ มีขั้นตอน เป็นเหตุเป็นผล
•  วิทยาศาสตร์ กระบวนการคิด การอ้างอิงหลักฐาน
• ภูมิศาสตร์ และการเปลี่ยนแปลงของโลก
• ประวัติศาสตร์ การเมืองการปกครอง การเปลี่ยนแปลงทางสังคม และสถานการณ์โลก 
• การดูแลสุขภาพกายใจ  
• การจัดการทรัพยากร การเงิน และธุรกิจ
2. ทักษะการเรียนรู้ และการสร้างนวัตกรรม 
• มีความคิดสร้างสรรค์ และสร้างนวัตกรรมในสาขาที่สนใจ
• คิดวิเคราะห์ และแก้ปัญหา
• สื่อสาร และร่วมมือ หรือทำงานร่วมกับคนอื่นได้
3. ทักษะการจัดการข้อมูล เทคโนโลยี และสื่อต่างๆ
• รอบรู้ในการสืบค้น และจัดการ
• รู้เท่าทันสื่อ ไม่ตกเป็นเครื่อง
• รอบรู้ในเรื่องการใช้เทคโนโลยี และการสื่อสาร
4. ทักษะชีวิต และอาชีพ
• มีความยืดหยุ่น และปรับตัวเข้ากับการเปลี่ยนแปลง 
• มีความคิดริเริ่ม และกำกับกระบวนการสร้างสรรค์งานได้ด้วยตัวเอง
• เรียนรู้สังคมและวัฒนธรรมที่แตกต่างไปจากของตัวเอง
• มีความสามารถในการสร้างสรรค์งาน และรับผิดชอบต่อสิ่งที่ตัวเองทำ
• มีความเป็นผู้นำ  ต้องรู้หน้าที่ และปฏิบัติตามหน้าที่นั้นอย่างเต็มที่

ความสำเร็จของการทำงานไม่ได้อยู่ที่การได้รับคำชม  แต่อยู่ที่ทำงานได้บรรลุเป้าหมายของงานนั้น (พระอาจารย์ไพศาล วิสาโลท่านยกตัวอย่างว่าความสำเร็จของคนสวนไม่ได้อยู่ที่ค่าจ้างแต่อยู่ที่เราได้ผลผลิตที่มีคุณภาพ) เราจะเกิดความภาคภูมิใจในผลงานที่เกิดจากฝีมือตนเอง  ได้ประสบการณ์ตรงที่จะติดตัวไปตลอด  หลายงานทำให้เรามีโอกาสที่จะได้ช่วยเหลือผู้อื่นไม่ว่าจะเป็นคนในครอบครัวหรือคนอื่น  และบ่อยครั้งก็จะช่วยให้เราได้ค้นพบความถนัดและความสามารถของตนเอง  พัฒนาความคิดสร้างสรรค์  สมองของเราจะไม่หยุดการพัฒนาเพราะต้องใช้ความคิดอยู่ตลอดเวลา ซึ่งเหล่านี้คือพื้นฐานในการประกอบอาชีพและการดำรงชีวิตอย่างมีคุณค่า  กิจกรรมการเรียนรู้หลายอย่างสามารถต่อยอดนำไปเป็นอาชีพในภายหน้าได้ เช่น งานประดิษฐ์ของตกแต่ง งานถนอมอาหาร งานเกษตร แต่ที่แน่นอนคือ ทุกงานคือประสบการณ์ที่เราสั่งสมการเรียนรู้ การใช้ความคิด การรู้สำนึก ซึ่งจะทำให้เราเติบโตสมวัย

หลักของการทำงานเพื่อการดำรงชีวิต ต้องใช้ทักษะหลายประเภทประกอบกัน และต้องหาโอกาสนำทักษะเหล่านั้นไปใช้อย่างเหมาะสมและมีประสิทธิภาพ ทักษะการทำงานที่สำคัญ เช่น 

• ทักษะการทำงานร่วมกัน หรือการทำงานกลุ่ม (นักเรียนเคยมีประสบการณ์ว่า ใครเป็นหัวหน้าต้องคอยติดตามและประสานงาน เหนื่อยแทบตาย เพราะทีมยังทำงานกลุ่มไม่เป็น)  
• ทักษะการจัดการงาน เป็นการทำให้งานเสร็จได้ทันตามเวลาอย่างมีคุณภาพ ในเรื่องนี้ที่ยากที่สุดคือการจัดการคนที่ต้องใช้หลักธรรมทางพุทธศาสนาข้อหนึ่งเข้ามาจัดการ (หลักธรรมข้อไหน เตรียมหาคำตอบไว้นะ) 
• ทักษะการแก้ปัญหา ในการทำงานทุกอย่างแม้ว่าเราจะวางแผนเป็นอย่างดีปัญหาก็อาจจะเกิดขึ้นระหว่างการทำงาน
• 
  

สุดท้ายทักษะที่สำคัญก็คือ ทักษะการแสวงหาความรู้ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็น เพราะคนที่รอบรู้มากย่อมมีข้อมูลและประสบการณ์ที่จะช่วยให้วางแผนและจัดการปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ  แต่นักเรียนของเรามักจะพลาดขั้นตอนที่สำคัญหลังจากที่ได้ข้อมูลความรู้มาแล้ว ขั้นตอนนี้ยังจะช่วยให้เราสามารถนำข้อมูลนั้นมาใช้งานได้ทันที  ขั้นตอนนี้คืออะไร (เป็นขั้นตอนที่นักเรียนไม่ชอบทำเสียด้วย แต่ถ้าใครดูข่าวในพระราชสำนักบ่อย ๆ เป็นสิ่งที่สมเด็จพระเทพฯทรงทำเป็นประจำ)

           

ในยุคศตวรรษที่ ๒๑  เราอยากเห็นคนรุ่นใหม่มีความคิดสร้างสรรค์ เพราะเป็นพื้นฐานที่สำคัญที่ทำให้ผลงานมีความแปลกใหม่ มีคุณภาพ   ลักษณะของความคิดสร้างสรรค์

• ความคิดริเริ่ม มีความคิดแปลกใหม่แตกต่างไปจากความคิดเดิม สามารถประยุกต์ให้เกิดสิ่งใหม่ขึ้นได้ 
• ความคล่องในการคิด คิดได้รวดเร็ว ในเวลาที่จำกัด และให้ภาพชัดเจน
• ความยืดหยุ่นในการคิด สามารถคิดหาคำตอบได้หลายประเภท หลายทิศทาง นำสิ่งของที่มีอยู่มาประยุกต์และสร้างสรรค์เป็นผลงานใหม่ และต้องนำไปใช้ประโยชน์ได้จริง  
• ความคิดละเอียดลออ หมายถึง มีความคิดในรายละเอียดเพื่อตกแต่งหรือขยายความคิดหลักให้สมบูรณ์

นอกจากนี้คุณธรรมจริยธรรม เจตคติ และลักษณะนิสัยที่ดีในการทำงาน เป็นสิ่งสำคัญในการทำงานนอกเหนือจากทักษะต่าง ๆ เราต้องมีคุณธรรม จริยธรรมเป็นพื้นฐานที่เราจะต้องมีติดตัว ช่วยให้เราทำงานประสบความสำเร็จด้วยดี ในปัจจุบันสิ่งที่สำคัญในการทำงานอีกอย่างหนึ่งก็คือ เราต้องมีความรับผิดชอบต่อสังคม มีจิตสำนึกในการใช้พลังงานและใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า


อ่านมาถึงตรงนี้ ก็พร้อมจะตอบคำถามกัน  ขอให้ส่งงานชิ้นนี้ภายในวันที่ 25 พ.ย. 2554